INFORMACJE PRAWNE DLA OBYWATELI UKRAINY W ZWIĄZKU Z KONFLIKTEM ZBROJNYM

Kryzys na Ukrainie wywołany wojną z Rosją może spowodować masową migrację obywateli Ukrainy do Polski i innych krajów Unii Europejskiej. W związku z czym przygotowaliśmy opracowanie, które zawiera podstawowe informacje prawne dla obywateli Ukrainy, w zakresie możliwości przekraczania granicy polskiej, jak również legalizacji pobytu obywateli Ukrainy na terenie Polski.

Ogólne zasady wjazdu do Polski – stan prawny aktualny na dzień 1 marca 2022 r.

1. Ruch bezwizowy- na podstawie paszportu biometrycznego- legalny pobyt do 90 dni,
2. Wizy krajowej (D) lub wizy Schengen (C),
3. Wizy z oznaczeniem D lub C, lub dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo Schengen,
4. Posiadanie pobytu na pobyt czasowy, stały lub pobyt rezydenta długoterminowego UE i ważna karta pobytu,
5. Wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, złożonego na polskim przejściu granicznym wobec SG,
6. Decyzja komendanta placówki SG udzielanej podczas przekraczania granicy.

O ile warunkiem bezwizowego wjazdu do Polski jest posiadanie paszportu biometrycznego, władze polskie zapewniają, że wpuszcza każdą osobę, która ucieka z Ukrainy w związku z wojną, niezależnie od tego czy posiada ona odpowiednie dokumenty wjazdowe, czy nie.

Ruch bezwizowy

W ramach ruchu bezwizowego cudzoziemiec ma prawo przebywania na terytorium Polski do 90 dni w ciągu 180 dni. Uprawnia do tego przede wszystkim paszport biometryczny- są to wszystkie paszporty wydawane po 2017 r.

W dalszej kolejności po 90 dniach (na podstawie ruchu bezwizowego) powinno nastąpić złożenie wniosku o zezwolenie na pobyt- składany w Urzędach Wojewódzkich.

Aby przebywać w Polsce powyżej 90 dni, cudzoziemiec musi otrzymać zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony. Wymaga to uzasadnienia potrzeby przebywania na terytorium Polski.  

Podstawą takiego uzasadnienia może być m.in:

• zezwolenie na pracęw Polsce (najczęstsze zezwolenie na pracę to typ A)
• oświadczenie pracodawcy o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi
• prowadzenie w Polsce działalności gospodarczej, która przyczynia się do wzrostu miejsc pracy
• chęć kontynuowania nauki lub podjęcia studiów
• udział w stażach finansowanych przez Unię Europejską

Cudzoziemiec ubiegający się o zezwolenie na zamieszkanie musi posiadać:

• ubezpieczenie zdrowotne
• regularne źródło dochodu
• środki finansowe pozwalające na pobyt na terytorium Polski

Zezwolenie na pobyt czasowy wydawane jest maksymalnie na okres 3 lat. Cudzoziemiec powinien złożyć wniosek najpóźniej ostatniego dnia legalnego pobytu w Polsce. Pobyt uznawany jest za legalny od momentu złożenia wniosku, do momentu decyzji. Przy składaniu wniosku cudzoziemiec zobowiązany jest do złożenia odcisków linii papilarnych.

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku cudzoziemiec otrzymuje kartę pobytu.

Co jeżeli osoba przekraczająca granicę nie posiada paszportu biometrycznego?

Jeżeli, osoba przekraczająca granicę nie posiada paszportu biometrycznego,  zostanie wpuszczona do Polski podstawie decyzji Straży Granicznej (wydanej na podstawie art. 32 ustawy o cudzoziemcach).

Taka zgoda jest obecnie wydawana na 15 dni. Każda osoba ma także  prawo złożyć na przejęciu granicznym wniosek o udzielenie ochrony  międzynarodowej, jednak  z  uwagi  na dużą  liczb osób przekraczających obecnie granice, nie jest to raczej praktykowane. Wniosek taki można jednak złożyć w późniejszym czasie, w trakcie pobytu w Polsce.

Co do zasady warunkiem, wjazdu do Polski jest posiadanie ważnego dokumentu podróży. Taki wymóg nie dotyczy jednak osób, które składają na granicy wniosek o udzielenie im ochrony międzynarodowej. Wniosek taki powinien być przyjęty od każdej osoby; nawet jeżeli nie posiada ona dokumentu podróży, ani żadnych innych dokumentów wjazdowych. Ponadto, zgodnie z zapewnieniami polskich władz, wszystkim obywatelom Ukrainy podróżujących bez paszportów będą wydawane szczególne zgody na wjazd do Polski na podstawie zgody komendanta Straży Granicznej. Co ważne, przy składaniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, nie jest wymagane tłumaczenie jakichkolwiek dokumentów.

Procedura składania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej

Wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej – składa się do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców za pośrednictwem komendanta Straży Granicznej albo komendanta placówki Straży Granicznej- link do wzoru wniosku D20151859.pdf (sejm.gov.pl).

Dodatkowo niezbędna jest fotografia!

Po złożeniu wniosku należy przekazać dokument podróży do depozytu Szefowi Urzędu na czas trwania postępowania. Niezwłocznie po przyjęciu wniosku (do max 3 dni) wydaje się tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca, które jest ważne przez okres 90 dni. Jest ono wyłącznie potwierdzeniem tożsamości danej osoby.

Do czego uprawnia taki wniosek?

Osoby, które złożyły wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej mają prawo do uzyskania pomocy socjalnej (zakwaterowanie, wyżywienie, naukę j. polskiego, na zakup odzieży itd.), jak również opieki medycznej na takich samych zasadach jak obywatele Polski.

Warto jednak pamiętać, że tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca nie jest dokumentem uprawniającym do przekraczania granicy. Do tego służą tytuły pobytowe (wizy, karty pobytu, karta Polaka, paszport biometryczny itp.)

WAŻNE! Wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej powinien być stosowany jako ostateczność. Złożenie przez cudzoziemca wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej wiąże się dla niego z szeregiem skutków prawnych, utrudniających mu formalne podjęcie legalnej pracy lub wyjazdu do innego kraju przed zakończeniem procedury udzielania ochrony międzynarodowej- dodatkowo średni czas trwania ww. procedury to okres kilkunastu miesięcy.

Dziecko bez opiekunów prawnych

Do przekroczenia granicy potrzebne są dwa dokumenty- dokument potwierdzający tożsamość dziecka (np. paszport, świadectwo urodzenia) oraz zgoda rodziców potwierdzona notarialnie.

Co do zasady zgoda rodziców powinna upoważniać wskazaną osobę, towarzyszącą dziecku w podróży do opieki, a także uzyskiwania wszelkich dokumentów podróżnych i podejmowania wszystkich decyzji dotyczących życia i zdrowia dziecka w okresie wyjazdu.

Wyjątek: Zdarzają się odstępstwa od wymogu posiadania zgody drugiego rodzica.

Służby graniczne wpuszczają dzieci bez zgody drugiego rodzica, o ile z przedstawionych dokumentów wynika, że dziecko przekracza granicę z przynajmniej jednym rodzicem.

Status uchodźcy

Zgodnie z Konwencją Genewską z 1951 r. każda osoba,  która opuściła swój kraj w uzasadnionej obawie przed prześladowaniami oraz dyskryminacją na tle religijnym, rasowym, społecznym, narodowościowym lub politycznym i nie ma możliwości lub nie chce pozostać na terytorium własnego kraju, ma prawo ubiegać się o ochronę ze strony innego państwa.

Kto nie otrzyma statusu uchodźcy?

Istnieje kilka istotnych przesłanek, które nie pozwalają zakwalifikować danej osoby jako uchodźcy. Statusu uchodźcy nie otrzymają cudzoziemcy, którzy powrócili do swojego kraju lub zdecydowali się na opuszczenie jego terytorium na przykład z powodów ekonomicznych i nie grożą im prześladowania, kara śmierci albo tortury.

Co z osobami, które są objęte zakazem wjazdu na terytorium RP?

Osoby objęte zakazem wjazdu na terytorium Rzeczpospolitej Polski zostaną wpuszczone do Polski. W tym przypadku jednak Straż Graniczna będzie mogła zwrócić się do Sądu z wnioskiem o umieszczeniem takiej osoby w ośrodku strzeżonym, gdzie będzie przebywała w warunkach pozbawienia wolności.

Pandemia SARS-COV-2 a przekraczanie granicy Polski.

Przepisy wydane w związku z pandemią SARS-COV-2 od dnie 19 lutego 2022 r. dotyczące wjazdu do Polski z Ukrainy zostały zniesione. Obecnie przywrócono ogólne zasady przekraczania granicy polsko-ukraińskiej oparte o Kodeks Graniczny Schengen oraz polskie przepisy. W dniu 24 lutego 2022 r. zniesiono również obowiązek posiadania szczepień przeciwko COVID-19, przechodzenia testów i kwarantanny dla osób wjeżdżających do Polski z Ukrainy.

Czym jest procedura łączenia rodzin i kto może z niej skorzystać?

Osoba z Ukrainy, która przed wojną przebywała w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt, może skorzystać z tzw. procedury łączenia rodzin. Procedura ta umożliwia zalegalizowanie pobytu najbliższej rodziny cudzoziemca – małżonka i małoletnich dzieci.

O połączenie z rodziną mogą ubiegać się cudzoziemcy posiadający następujące tytuły pobytowe:

1. zezwolenie na pobyt stały,
2. uchodźcy, ochrona uzupełniająca, zgoda na pobyt ze względów humanitarnych,
3. zezwolenie na pobyt czasowy wydane w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (tzw. niebieska karta),
4. zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w celu prowadzenia badań naukowych,
5. zezwolenie na pobyt czasowy wydane na innej podstawie, pod warunkiem, że cudzoziemiec przebywa w Polsce od co najmniej dwóch lat na podstawie kolejnych udzielonych mu zezwoleń na pobyt czasowy.

NOWA SPECUSTAWA

WAŻNE! Polskie władze pracują nad specustawą dla uchodźców z Ukrainy.

Co znajdzie się w tym dokumencie?

Przede wszystkim będą to przepisy regulujące formy udzielania pomocy uchodźcom wojennym, ale również zasady, które mają pomóc w legalizacji pobytu obcokrajowców w Polsce. Dadzą im szereg uprawnień podobnych do tych, które posiadają wszyscy Polacy i które zapewnią im prawo do pracy, opieki społecznej i edukacji dla ich dzieci, prawa do ubezpieczenia zdrowotnego i świadczenia 500 plus.

Rozwiązaniami ustawy objęci będą nie tylko obywatele Ukrainy, ale także osoby posiadające obywatelstwo inne niż ukraińskie — wszyscy ci, którzy trafili na terytorium Polski z powodu działań wojennych w Ukrainie i wyłącznie ci, którzy znaleźli się tu w okresie od 24 lutego 2022 r. Osoby te nie będą musiały składać wniosków i starać się o status uchodźcy. Rząd Polski planuje zapewnić im legalny pobyt i dostęp do instytucji tak, jakby byli już po otrzymaniu tego statusu uchodźcy. Zmiany wejdą w życie z mocy ustawy, jedynym potwierdzeniem statusu uchodźcy będzie stempel w paszporcie z datą przybycia na terytorium RP lub innym dokumencie podróży, jaki dana osoba przy sobie miała.

Do czasu wejścia w życia nowej ustawy obowiązują jednak zasady wskazane powyżej.

(…) Kancelaria ZBROJA ADWOKACI sp. k.